Skip to main content
Search

Gweithio gyda rhanddeiliaid

Mae’r Arolygiaeth yn gweithio gydag ystod eang o sefydliadau allanol, rheoleiddwyr eraill, adrannau’r llywodraeth, cyrff proffesiynol a sefydliadau academaidd wrth gyflawni ei hamcanion strategol. 

Ffigur 38 – Rhanddeiliaid y Diwydiant Dŵr

Defra

Mae’r Arolygiaeth yn uned fusnes yng Nghyfarwyddiaeth Llifogydd a Dŵr Defra. Fel y rheoleiddiwr annibynnol ar gyfer ansawdd dŵr yfed, nid yw’n uniongyrchol gyfrifol am ddatblygu polisi, er bod gan y Prif Arolygydd ddyletswydd statudol i adrodd ar faterion ansawdd i weinidogion Cymru a chynghori ar unrhyw newidiadau rheoleiddio sydd eu hangen. Mae’r Arolygiaeth yn ymgysylltu’n weithredol â Defra ar faterion sy’n ymwneud ag ansawdd a digonolrwydd dŵr, gwydnwch ac argyfyngau dŵr. Roedd ymgysylltu â Defra yn ystod y flwyddyn hefyd yn cynnwys maes adnoddau dŵr gan sicrhau bod pryderon ansawdd dŵr yn cael eu hystyried yn llawn wrth benderfynu ar opsiynau i ddiwallu’r galw yn y dyfodol, ac amrywiol faterion sy’n ymwneud â digonolrwydd, rheoli galw a mentrau arbed dŵr.

Ofwat ac arloesedd

Mae’r Arolygiaeth yn cynnal cyfarfodydd cyswllt misol gydag Ofwat i rannu gwybodaeth am berfformiad cwmnïau. Mae wedi cydweithio ag Ofwat i ddatblygu mesurau perfformiad cyffredin, er mwyn sicrhau bod y rheoleiddwyr wedi’u halinio. Mae mesurau perfformiad cyffredin ar waith ar gyfer dau fetrig ansawdd dŵr: cysylltiadau ansawdd dŵr a chydymffurfiaeth â safonau rheoleiddio. Mae cwmnïau’n derbyn dirwyon cosb os yw eu CRI yn waeth na meincnod penodol, yn seiliedig ar berfformiad cyfartalog y diwydiant. Mae’r Arolygiaeth yn gweithio gydag Ofwat i gefnogi arloesedd o fewn y sector, gan sicrhau bod defnyddwyr yn parhau i gael eu diogelu bob amser.

RAPID

Sefydlwyd Cynghrair y Rheoleiddwyr ar gyfer Hyrwyddo Datblygu Seilwaith mewn Dŵr (RAPID) i gydlynu datblygu a chyflawni cynlluniau seilwaith adnoddau dŵr ar raddfa fawr, y bydd rhai ohonynt yn croesi ffiniau cwmnïau, ac yn gwella gwydnwch cyflenwadau.

Yn ystod 2024, mae’r Arolygiaeth wedi parhau i gefnogi RAPID trwy gysylltu â’r cwmnïau sy’n noddi’r Opsiynau Adnoddau Strategol (SRO), er mwyn sicrhau bod pob risg ansawdd dŵr yfed yn cael ei hystyried a bod lliniaru priodol yn cael ei nodi wrth i’r cynlluniau fynd rhagddynt. Mae hyn wedi cynnwys asesu’r cyflwyniad ‘giât 3’ cyntaf ar gyfer SRO trosglwyddo dŵr ac ailgylchu dŵr Hampshire a gyflwynwyd ym mis Gorffennaf 2024, gyda’r penderfyniadau drafft wedi’u cyhoeddi ym mis Tachwedd 2024 a’r penderfyniadau terfynol wedi’u cyhoeddi ym mis Chwefror 2025.

Mae’r Arolygiaeth hefyd wedi cyfarfod â’r timau SRO i drafod cynnydd datblygiad y cynlluniau monitro sy’n bwydo i’r asesiadau risg ansawdd dŵr strategol a datblygiad cynllun diogelwch dŵr yfed, wrth i’r cynlluniau symud tuag at eu cyflwyniadau ‘giât 3’, ac yn rhan olaf 2024 bu’n gweithio’n agos gyda RAPID i helpu i lunio’r broses gyflwyno ac asesu cynllun PR24 RAPID.

Cronfa Arloesi’r Rheoleiddwyr – prosiect StreamLine

Mae’r Arolygiaeth Dŵr Yfed yn un o dri rheoleiddiwr ynghyd ag Ofwat ac Asiantaeth yr Amgylchedd sydd wedi sefydlu StreamLine i’w gwneud hi’n haws i arloeswyr gael cyngor.

Asiantaeth yr Amgylchedd

Mae’r Arolygiaeth wedi bod yn ymgysylltu ag Asiantaeth yr Amgylchedd ar ardaloedd gwarchodedig dŵr yfed, ac mae ganddi gytundeb rhannu data lle mae’n anfon y data dŵr crai a dderbyniodd gan gwmnïau i Asiantaeth yr Amgylchedd ar gyfer cynlluniau rheoli basnau afonydd. Mae’r Arolygiaeth yn defnyddio’r data gwyliadwriaeth amgylcheddol i lywio ei pholisi rheoleiddio, er enghraifft, i nodi a hysbysu cwmnïau dŵr ynghylch pa PFAS i’w cynnwys yn eu hasesiadau samplu a risg dalgylch.

Rheoleiddwyr Ewropeaidd

Mae Rhwydwaith Ewropeaidd Rheoleiddwyr Dŵr Yfed (ENDWARE) yn cyfarfod ddwywaith y flwyddyn, wedi’i gynnal gan aelodau sy’n cylchdroi, i drafod materion sy’n ymwneud ag ansawdd dŵr yfed. Mae’r pynciau’n cynnwys sylweddau o arwyddocâd sy’n dod i’r amlwg, a chydymffurfiaeth â safonau. Rhennir gwahanol ddulliau o fonitro, dadansoddi a lliniaru er mwyn dysgu ac ymwybyddiaeth o arfer gorau. Gellir rhannu canfyddiadau ymchwil hefyd er mwyn codi ymwybyddiaeth.  

Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU

Mae’r Arolygiaeth yn cysylltu ag Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU ac Iechyd Cyhoeddus Cymru yn ôl yr angen, i fynd i’r afael â materion sy’n dod i’r amlwg ac i geisio cyngor ar docsicoleg.

Diogelwch dŵr yfed – canllawiau i weithwyr proffesiynol iechyd a dŵr

Mae’r Arolygiaeth wedi darparu canllawiau i weithwyr gofal iechyd proffesiynol yng Nghymru a Lloegr ar ddiogelwch dŵr yfed, sy’n darparu gwybodaeth am gyflenwadau cyhoeddus a phreifat, rôl awdurdodau lleol a defnyddio cyfyngiadau fel hysbysiadau berwi dŵr, i amddiffyn iechyd y cyhoedd.  

Sefydliad Iechyd y Byd  

Mae’r Arolygiaeth wedi’i hail-ddynodi’n Ganolfan Gydweithredol Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) ar gyfer Diogelwch Dŵr Yfed tan 2026. (Cyf UNK-232). Mae hyn yn cydnabod gwybodaeth yr Arolygiaeth am weithredu rheoleiddio sy’n seiliedig ar risg ym maes cyflenwi dŵr yfed, gan weithredu dull cynllun diogelwch dŵr WHO a gyhoeddwyd gyntaf fel polisi dŵr yfed yn fyd-eang yn 2004 yn ymarferol. Swyddogaeth bwysig o rôl ein canolfan gydweithredol yw darparu cefnogaeth ar ffurf gwybodaeth reoleiddiol a thechnegol trwy weithdai, rhaglenni hyfforddi, prosiectau meincnodi ac astudiaethau ymchwil a drefnir gan WHO.

Cyngor Defnyddwyr Dŵr (CCW) 

Mae’r Arolygiaeth yn rhannu ac yn cyfnewid gwybodaeth gyda CCW ar faterion ansawdd dŵr yfed, gyda phwyslais ar faterion sy’n effeithio’n uniongyrchol ar ddefnyddwyr, trwy fynychu cyfarfodydd a darparu adroddiadau.

Gwasanaeth Achredu’r Deyrnas Unedig 

Er mwyn cynnal hyder y cyhoedd mewn samplu a dadansoddi dŵr yfed, mae’r Arolygiaeth yn cydweithio ag UKAS a rheoleiddwyr eraill y DU (Rheoleiddiwr Ansawdd Dŵr Yfed yr Alban, ac Adran yr Amgylchedd Gogledd Iwerddon) i sicrhau y gellir gwirio arferion samplu a dadansoddi cwmnïau dŵr a’r labordai a ddefnyddiant yn annibynnol. Yn ogystal â bodloni gofynion ISO 17025, mae’r Arolygiaeth ac UKAS wedi cyhoeddi canllawiau ychwanegol ar gyfer y sector dŵr (Cyfeirnod LAB 37), sy’n gwneud gofynion penodol i sicrhau bod cwmnïau dŵr yn bodloni eu rhwymedigaethau rheoleiddio.

Pwyllgor Sefydlog y Dadansoddwyr (SCA)

Mae Pwyllgor Sefydlog y Dadansoddwyr yn cynnwys cyfres o weithgorau o arbenigwyr yn eu meysydd, sy’n darparu canllawiau ar ddulliau samplu a dadansoddi ar gyfer pennu ansawdd matricsau amgylcheddol. Cyhoeddir canllawiau fel Llyfrau Glas o fewn y gyfres Dulliau ar gyfer Archwilio Dyfroedd a Deunyddiau Cysylltiedig. Gellir dod o hyd i’r canllawiau ar wefan yr SCA: www.standingcommitteeofanalysts.co.uk.

Prif Arolygydd yr Arolygiaeth yw cadeirydd bwrdd strategol presennol yr SCA, sy’n darparu cyfeiriad strategol ar gyfer rhaglen waith y sefydliad yn y dyfodol.  

Sefydliad Safonau Prydain

Mae’r Arolygiaeth yn cynorthwyo ac yn cymryd rhan mewn ysgrifennu safonau Prydeinig, Ewropeaidd a Rhyngwladol sy’n gysylltiedig â dŵr yfed. Mae hyn yn cynnwys dadansoddi dŵr yfed, gan gynnwys rheoli ansawdd, cynhyrchion dŵr yfed fel tapiau a falfiau cymysgu thermostatig, cemegau a chynhyrchion trin, yn ogystal â safonau canllaw cyffredinol fel cyflenwadau dros dro. Efallai y bydd angen mynychu cyfarfodydd safoni, ond gellir bod yn aelod drwy ohebiaeth e-bost a sylwadau. Cynhelir cyfarfod pwyllgor fel arfer naill ai’n flynyddol neu ddwywaith y flwyddyn.

Awdurdodau lleol yng Nghymru a Lloegr 

Mae’r Arolygiaeth yn parhau i gefnogi awdurdodau lleol yn eu rôl fel rheoleiddwyr cyflenwadau dŵr preifat drwy adolygu a diweddaru briffiau technegol ar weithredu’r Rheoliadau lle bo angen, a chynhyrchu astudiaethau achos a chanllawiau sy’n canolbwyntio ar bynciau wrth i gyfleoedd dysgu godi. Ymwelodd yr Arolygiaeth ag awdurdodau lleol, i drafod heriau a datblygiadau mewn ffyrdd o weithio, ac i weld mathau o gyflenwadau preifat fel y rhai a ddefnyddir mewn digwyddiadau dros dro. Mae’r ymweliadau hyn yn helpu’r Arolygiaeth i ysgrifennu ei chanllawiau technegol, gan sicrhau bod y canllawiau’n ymarferol. Mae gan wefan yr Arolygiaeth ardal bwrpasol ar gyfer cyflenwadau dŵr preifat ac mae’r tîm yn cynnal y briffiau technegol a’r adnoddau sydd ar gael i reolwyr, defnyddwyr ac awdurdodau lleol cyflenwadau dŵr preifat.

Mae’r Arolygiaeth yn aelod o bwyllgor llywio Partneriaeth Iechyd Dŵr Cymru, ac mae’n cyfrannu bob blwyddyn at gynhadledd flynyddol y Bartneriaeth drwy gymryd rhan mewn ymarferion a rhoi cyflwyniadau.

Mae’r Prif Arolygydd yn cynhyrchu dau adroddiad ar wahân ar gyflenwadau dŵr preifat yng Nghymru a Lloegr, i hysbysu gweinidogion am eu hansawdd, ac effaith eu rheoleiddio. Mae’r tîm cyflenwadau dŵr preifat yn asesu’r data a’r wybodaeth a gyflwynir gan awdurdodau lleol, gan gynnwys canlyniadau profion a chrynodebau asesiadau risg i gynhyrchu’r ystadegau a lledaenu negeseuon a dysgu cyffredin.

Cadwyn gyflenwi  

Cadeiriodd y DU bwyllgor rheoli ar y cyd grŵp y pedair Aelod-wladwriaeth (4MS) gyda chyfarfodydd yn Llundain, Berlin a Lisbon. Mae’r 4MS yn grŵp gwirfoddol o wledydd gan gynnwys y DU, Ffrainc, yr Almaen a’r Iseldiroedd, sy’n cydweithio ar weithdrefnau ar gyfer cymeradwyo deunyddiau a chynhyrchion sydd mewn cysylltiad â dŵr yfed gyda’r bwriad o leihau’r baich profi a roddir ar y diwydiant gan wahanol gynlluniau cymeradwyo. Mae’r grŵp wedi cytuno i fwrw ymlaen â dull deuol, gan archwilio cyfleoedd ar gyfer cydnabod cymeradwyaethau presennol ochr yn ochr â’r gwaith sydd eisoes ar y gweill ar gysoni llawn.

Mae’r Arolygiaeth hefyd wedi ymateb i ymholiadau gan gyrff masnach ac wedi ymgysylltu â nhw, gan gynnwys y consortiwm diwydiant ar gyfer cynhyrchion sydd mewn cysylltiad â dŵr yfed. Mae wedi cynnal dau gyfarfod gyda WRAS a Water UK ar faterion 4MS.

Cysylltodd yr Arolygiaeth yn anffurfiol hefyd ag amrywiol aelodau’r gadwyn gyflenwi a chyrff cynrychioliadol ar faterion cyflenwi dŵr yfed. 

Water Safe  

Mae’r Arolygiaeth yn cynnal cyfarfod cyswllt bob chwe mis gyda Water Safe ac yn cydweithio ar ymgyrchoedd. Eleni, rhannodd wybodaeth am dorri rheolau cydymffurfio sy’n gysylltiedig â phlymio domestig, er mwyn galluogi Water Safe i hyrwyddo arferion diogel ac annog y defnydd o blymwyr sydd wedi’u hyfforddi’n addas. 

Grŵp cynghori safonau ansawdd dŵr 

Swyddogaeth yr Arolygiaeth yw amddiffyn iechyd y cyhoedd a chynnal hyder y cyhoedd mewn dŵr yfed yng Nghymru a Lloegr. Mae’r Arolygiaeth yn dwyn cwmnïau dŵr i gyfrif i sicrhau eu bod yn cyflenwi dŵr yfed diogel a glân, nawr ac ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol.

Mae gan y Prif Arolygydd Dŵr Yfed ddyletswydd gynghori i’r Ysgrifennydd Gwladol o dan Adran 86(a)(ii) o Ddeddf y Diwydiant Dŵr 1991. Yn ei lythyr at y gweinidog ym mis Gorffennaf 2022, argymhellodd y Prif Arolygydd adolygiad o’r rhestr o reoliadau ansawdd dŵr i fynd i’r afael â risgiau sy’n dod i’r amlwg a halogion eraill. Dros amser, mae risgiau ychwanegol i ansawdd dŵr yfed wedi dod i’r amlwg oherwydd defnyddio cemegau diwydiannol a phlastigau, ac effaith newid hinsawdd. Mae problemau etifeddol, fel plwm mewn eiddo hŷn, yn parhau.

Drwy gydol 2024, hwylusodd yr Arolygiaeth gyfarfodydd grŵp o arbenigwyr a gynullwyd gan y Prif Arolygydd i adolygu a chynghori ar newidiadau i’r rheoliadau ansawdd dŵr. Ystyriodd y grŵp cynghori arbenigol y dystiolaeth wyddonol, gan gynnwys tocsicoleg a’r posibilrwydd o ddigwyddiad mewn cyflenwadau dŵr yfed, o restr ddiffiniedig o 15 o baramedrau, a oedd yn cynnwys plwm a sylweddau per- a polyfluoroalkyl (PFAS). Ystyriodd yr adolygiad ychwanegu, tynnu, tynhau a llacio paramedrau i amddiffyn iechyd y cyhoedd. Ystyriwyd dulliau rheoleiddio rhyngwladol wrth werthuso’r opsiynau mwyaf priodol.

Cyhoeddir yr adroddiad llawn a’i argymhellion ar wefan yr Arolygiaeth – https://dwi-production-files.s3.eu-west-2.amazonaws.com/wp-content/uploads/2025/02/28110805/Recommendations-and-full-report-of-the-advisory-group-Dec-2024.pdf   

Arloesi Dŵr – Rheoleiddwyr yn Archwilio Data (WIRED) 

Ymgysylltodd yr Arolygiaeth ag Ofwat a’r Asiantaeth Amgylchedd mewn prosiect ar y cyd a ariannwyd gan gronfa arloesi’r rheoleiddwyr i archwilio’r defnydd o ddata o fewn y tri sefydliad a sut y gallem rannu data rhyngom mewn modd diogel a rheoledig er mwyn cael mewnwelediadau newydd i ymddygiad cwmnïau dŵr.

Y sail ar gyfer hyn oedd pedwar sbrint dylunio a hacathon undydd i ymchwilio i’r hyn a allai fod yn bosibl pe bai’r tri rheoleiddiwr yn penderfynu buddsoddi ymhellach yn y syniadau a gynhyrchwyd.

Back to top
Print all pages