- Drinking Water 2024 – Summary of the Chief Inspector’s report for drinking water in Wales - Welsh translation
- Rhagymadrodd
- Cyflenwadau dŵr a phrofion
- Cydymffurfio â safonau
- Dysgu o fethiannau cydymffurfio
- Dysgu o ddigwyddiadau
- Cysylltiadau defnyddwyr
- Iechyd asedau
- Cynllunio Diogelwch Dŵr ac Asesiad Risg
- Dwr crai
- Sylweddau poly a pherfflworoalkyl (PFAS)
- Rhaglen Archwilio wedi'i chwblhau gan yr Arolygiaeth.
- Argymhellion
- Gorfodi
- SEMD (Cyfarwyddyd Mesurau Diogelwch ac Argyfwng)
- NIS - Rheoliadau Systemau Rhwydwaith a Gwybodaeth
- Deunyddiau mewn cysylltiad â dŵr yfed (rheoliad 31)
- Cyhoeddiadau ymchwil
- Chwythwyr chwiban
- Gweithio gyda rhanddeiliaid
- Atodiad A – Nifer y profion a gynhaliwyd gan gwmnïau
- Atodiad B – Cydymffurfio â safonau
- Atodiad C – Methiannau a digwyddiadau cydymffurfio
Deunyddiau mewn cysylltiad â dŵr yfed (rheoliad 31)
Mae Rheoliad 31 yn gwahardd cwmni dŵr rhag rhoi unrhyw sylwedd neu gynnyrch mewn dŵr, neu gyflwyno unrhyw sylwedd neu gynnyrch i ddŵr, nad yw wedi bodloni un o’r darpariaethau yn rheoliad 31 o’r Rheoliadau. Mae hyn yn cwmpasu’r holl gemegau a chynhyrchion adeiladu a ddefnyddir gan ymgymerwyr dŵr, o ffynhonnell y dŵr, hyd at y pwynt dosbarthu i safle’r defnyddiwr. Mae hon yn ddyletswydd hanfodol oherwydd gall deunyddiau halogi dŵr trwy flas, arogl neu drwy ollwng sgil-gynhyrchion niweidiol. Mae’r rheoliad yn nodi sut y gellir rhoi cymeradwyaethau i gynhyrchion a deunyddiau adeiladu nad ydynt yn niweidio ansawdd dŵr, ac yn y pen draw ddiogelwch defnyddwyr.
Yn ystod 2024, parhaodd yr Arolygiaeth i dderbyn a phrosesu ceisiadau i gymeradwyo cynhyrchion mewn cysylltiad â dŵr yfed (o dan reoliad 31). Roedd nifer y ceisiadau a broseswyd fel a ganlyn:
| Year | Total applications | New applications | Product changes | Product reapprovals |
|---|---|---|---|---|
| 2024 | 177 | 47 | 79 | 51 |
| 2023 | 126 | 24 | 61 | 42 |
| 2022 | 145 | 32 | 62 | 51 |
| 2021 | 146 | 23 | 62 | 60 |
Mae’r Arolygiaeth wedi parhau i weithio gyda’i phartneriaid TG i ddatblygu’r ‘porth rheoliad 31’ ymhellach. Mae’r system wedi disodli’r system â llaw a’r ffurflenni cais blaenorol gyda phroses ryngweithiol ar-lein sy’n tywys ymgeiswyr trwy’r broses o ddarparu’r holl wybodaeth angenrheidiol ar gyfer cymeradwyaeth, neu newid cynnyrch. Bydd gan y broses ar-lein y fantais o fodloni safonau hygyrchedd (Rheoliadau Hygyrchedd Cyrff Sector Cyhoeddus (Gwefannau a Chymwysiadau Symudol) (Rhif 2) 2018). Bydd cam nesaf y prosiect yn cyflwyno proses symlach lle gall ymgeiswyr fonitro cynnydd eu cais trwy’r porth, a thrawsnewid y ‘rhestr cynhyrchion cymeradwy’ o PDF a gyhoeddir yn fisol, i wefan ryngweithiol, chwiliadwy sy’n cael ei diweddaru mewn amser real – catalog byw, ar-lein o gynhyrchion cymeradwy.
Gwelodd 2024 gynnydd sylweddol mewn stiwardiaeth cynnyrch gwael gyda sawl cynnyrch cymeradwy wedi’u dirymu o Restr yr Ysgrifennydd Gwladol gydag effaith ar unwaith a gwaharddiad wedi’i gyhoeddi ar gyfer defnyddio cynnyrch gyda newid enw heb awdurdod. Arweiniodd ymchwiliadau dilynol at ddirymiadau pellach ddechrau 2025. Roedd yr holl faterion a nodwyd o ganlyniad i newidiadau heb awdurdod yn cael eu gwneud i’r cynnyrch.
Ym mis Rhagfyr 2024, dirymwyd cymeradwyaeth ar gyfer Puriton Pipes (DWI 56/4/1112) a weithgynhyrchwyd gan Radius Systems Ltd. Roedd y cwmni wedi gwneud cyflwyniad hwyr am ailgymeradwyaeth ac unwaith y cyflwynwyd yr holl ddogfennau perthnasol, rhoddwyd ailgymeradwyaeth. Wedi hynny, fodd bynnag, hysbyswyd yr Arolygiaeth fod y wybodaeth a ddarparwyd yn anghywir a bod newidiadau heb awdurdod wedi’u gwneud i’r cynnyrch. Arweiniodd hyn at ddirymu’r gymeradwyaeth ar unwaith, a chyswllt helaeth â’r cwmni.
Cyhoeddwyd llythyr hysbysu gwaharddiad i’r diwydiant yn dilyn newid enw heb awdurdod i gynnyrch cymeradwy. Fel rhan o broses ail-frandio, darparodd MBCC gynhyrchion i gyflenwyr wedi’u hail-labelu â label â llawysgrifen yn nodi enw newydd y cynnyrch, gan newid o Sikadur-CombiFlex 930 i Sikadur-CombiFlex 933 (DWI 56/4/1569), ynghyd â dogfen IFU MBCC ar gyfer rhwymyn cymal MasterSeal 930 gyda glud MasterSeal 933 (DWI 56/4/144), gyda’r enwau cynnyrch ac IFU heb gyd-fynd. Nodwyd hyn yn wreiddiol gan Northumbrian Water a hysbysodd yr Arolygiaeth ac yna canfuwyd ei fod yn broblem eang. Nid oedd y cwmni wedi cwblhau’r broses newid ar gyfer y cynnyrch hwn a arweiniodd at sawl cwmni’n gorfod tynnu’r cynnyrch o asedau lle cafodd ei gymhwyso, gyda chwmnïau eraill yn cael eu gorfodi i gadw asedau allan o gyflenwad nes bod y broses wedi’i chwblhau a’r newid enw wedi’i awdurdodi. Arweiniodd hyn at nifer sylweddol o gyfarfodydd gyda chynrychiolwyr y cwmni i unioni’r mater. Roedd hwn yn enghraifft arall o stiwardiaeth wael ar gynnyrch gan y gweithgynhyrchwyr a hunanfodlonrwydd ar ran cwmnïau dŵr a chontractwyr a fethodd â nodi nad oedd yr IFU yn cyd-fynd â’r label ar gynhwysydd y cynnyrch, ac nad oedd enw’r cynnyrch yn ymddangos ar Restr yr Ysgrifennydd Gwladol. O ganlyniad, cyfarwyddwyd cwmnïau dŵr i hysbysu’r Arolygiaeth am ddefnyddio’r cynnyrch hwn fel digwyddiad ansawdd dŵr.
Nid yw’r Arolygiaeth yn gwneud y penderfyniad i ddirymu cynhyrchion neu wahardd defnyddio cynhyrchion yn ysgafn, fodd bynnag, lle nad yw’r gofynion i gynnal cymeradwyaethau cynnyrch yn cael eu bodloni, ac mae’n peri risg bosibl i iechyd y cyhoedd.
Yn ogystal, hepgorodd sawl deiliad cymeradwyaeth wneud cais am ailgymeradwyaethau cynnyrch a arweiniodd at gynnydd mewn cynhyrchion a oedd wedi dod i ben, a gweithgynhyrchwyr yn gorfod ymgymryd â’r broses o gymeradwyo cynnyrch, yn hytrach nag ailgymeradwyo.
Roedd y digwyddiadau hyn yn cymryd llawer o amser ac adnoddau i’r Arolygiaeth ac effeithiodd ar y cronfa gynyddol o geisiadau. Mae rhestr o’r holl gynhyrchion a gymeradwywyd ac sy’n cael eu hystyried o dan reoliad 31 ar gael ar wefan yr Arolygiaeth: https://www.dwi.gov.uk/drinking-water-products/resources-for-water-companies/approved-considered-products/.
Erlyniad Anglian Water
Yn Llys Ynadon Northampton ar 15 Mai 2025, cafodd Anglian Water ddirwy o £1.42 miliwn, sef y swm uchaf erioed, yn dilyn erlyniad gan yr Arolygiaeth am fethiannau dŵr yfed a effeithiodd ar tua 1.3 miliwn o bobl.
Rhwng mis Mehefin a mis Rhagfyr 2021, hysbysodd Anglian Water yr Arolygiaeth am bedwar digwyddiad ansawdd dŵr oherwydd defnyddio pibellau a deunydd heb eu cymeradwyo a ddefnyddiwyd mewn sawl tanc wrth gyflenwi dŵr yfed.
Plediodd Anglian Water Services Limited yn euog i bum trosedd o dan reoliad 33 o Reoliadau Cyflenwad Dŵr (Ansawdd Dŵr) 2016 (fel y’u diwygiwyd) am gyflwyno deunyddiau heb eu cymeradwyo i’r cyflenwad dŵr dro ar ôl tro. Nododd yr ymchwiliad dystiolaeth gymhellol a chredadwy ar gyfer y methiannau a’r canfyddiadau canlynol ar bedwar safle a chynllun ar wahân.
Mae materion cyffredin i bob digwyddiad yn cynnwys:
- Diffyg rheolaeth ar y broses rheoliad 31 i atal gosod cynhyrchion heb eu cymeradwyo mewn amgylchedd tanddwr dro ar ôl tro (tystiolaeth gref yn pwyntio at fethiant i reoli cynhyrchion a ddefnyddir, wedi’i ategu gan ddatganiadau tystion, datganiadau tystion contractwyr, ffotograffau a chofnodion ‘Deunyddiau mewn Cysylltiad’).
- Rheoli contractwyr a threfniadau cadwyn gyflenwi/caffael gwael (wedi’u gwirio gan ddatganiadau tystion, cofnodion caffael a chyflenwi).
- Diffyg hyfforddiant rheoliad 31 ar waith ar adeg y gosodiad ar gyfer peirianwyr, personél ansawdd dŵr, neu reolwyr prosiect (cofnodion hyfforddi, datganiadau tystion).
- Dirywiodd caenu’r pibellau (ym mhob achos) i bowdr/naddion a oedd yn hawdd eu tynnu oddi ar wyneb y pibellau. Roedd dadansoddiad y caenau yn cynnwys sylweddau rheoledig yn seiliedig ar ffthalad, y mae rhai ohonynt wedi’u gwahardd o deganau plant, yn achosi namau geni a chanserau (mae tystiolaeth yn cynnwys adroddiadau dadansoddi cyfansoddion, SNARLS, lluniau, a datganiadau tystion).
- Nid yw samplau cydymffurfiaeth gyffredinol wedi canfod dirywiad mewn ansawdd (ac eithrio yn Kedington, gweler isod) – ond ni chafodd yr holl baramedrau perthnasol eu dadansoddi’n rheolaidd ac yn gyson (mae’r dystiolaeth yn cynnwys cofnodion samplu).
Mae tua 1.3 miliwn o ddefnyddwyr ar draws rhanbarth Dŵr Anglian wedi cael eu heffeithio gan y methiannau hyn. Roedd yr Arolygiaeth yn feirniadol o’r cynhyrchion anghywir yn cael eu defnyddio mewn amgylcheddau tanddwr, diffyg rheolaethau a rheolaeth y cwmni o gynhyrchion. Roedd yr Arolygiaeth hefyd yn feirniadol bod ased yn parhau i fod mewn gwasanaeth ar ôl iddo gael ei nodi bod cynhyrchion heb eu cymeradwyo yn cael eu defnyddio.
- Cronfa ddŵr Hannington 1A ac 1B – tanc A mewn cyflenwad o fis Ebrill 2016 i fis Rhagfyr 2021. Tanc B mewn cyflenwad hyd heddiw.
- Tanc storio Pitsford B – mewn cyflenwad o fis Hydref 2016 i fis Rhagfyr 2021.
- Cronfa ddŵr Diddington – mewn cyflenwad o fis Chwefror 2017 i fis Tachwedd 2021.
- Tanc cyswllt a thanciau cydbwysedd Kedington – mewn cyflenwad o fis Mawrth 2020 i fis Mai 2020.
Gall methu â rheoli gosod deunyddiau anhysbys a heb eu profi arwain at ganlyniadau; mae’r erlyniad hwn yn atgoffa rhywun fod yn rhaid i ansawdd dŵr yfed a diogelu iechyd y cyhoedd ddod yn gyntaf fel gwasanaeth.